Narcyz - kim jest, jak go rozpoznać? Osobowość narcystyczna
Trochę narcyza jest w każdym z nas. Nie oznacza to jednak, że każdy jest narcyzem. Narcyz to zespół cech osobowości, nastawionych na poczucie własnej wyższości nad innymi oraz przekonania o swojej wyjątkowości. Narcyz nie wyróżnia się jednak na tle innych, dlatego jego tajemnica zwykle wychodzi na jaw dopiero przy bliższym poznaniu. Jak zachowuje się narcyz i jak z nim wytrzymać?
Kim jest narcyz? Osobowość narcystyczna
Narcyz był bohaterem mitologii, który zakochał się w we własnym odbiciu i umarł z żalu, gdy przekonał się, że żywi tak wielkie uczucie do kogoś, kto nie istnieje. Kim jest narcyz dzisiaj? Mianem osobowości narcystycznej nazywamy taką konstrukcję osobowości, która opiera się na systemie dobry - zły, czarny - biały oraz nastawiona jest na poczucie własnej wyjątkowości przy jednoczesnym umniejszaniu znaczenia innych ludzi. Narcyz jest osobą samolubną, zapatrzoną w siebie, przeświadczoną o własnej nieomylności oraz wspaniałości. Jednocześnie brakuje mu szacunku dla innych osób: dla ich postaw i poglądów. Narcyz skupiony jest na sobie, bywa egocentryczny, chce zawsze być najlepszy, chwalony i dostrzegany. Gdy tak nie jest, czuje się źle.
Skąd bierze się narcyz?
Pojawia się kolejne pytanie: skąd biorą się narcyzy? Psychologia wśród przyczyn podaje czynniki genetyczne, rodzinne (wychowawcze) oraz środowiskowe. Wśród przyczyn genetycznych wymienia się podobne problemy u kogoś z najbliższej rodziny, zwłaszcza rodziców. Jeśli rodzic boryka się z osobowością narcystyczną, istnieje prawdopodobieństwo, że jego dziecko również będzie narcyzem. Z kolei czynniki rodzinne obejmują specyficzne zachowania rodziców i opiekunów, które mogą zwiększyć częstość występowania nacyzmu. Osobowość narcystyczna może wykształcić się u dzieci, które były albo nadmiernie kontrolowane przez swoich rodziców (byli oni nadopiekuńczy wobec dzieci) lub doświadczali emocjonalnego zaniedbania z ich strony. Narcyzm może wykształcić się również u osób, które były nadmiernie podziwiane z uwagi na jakiś talent czy zdolność, np. gry na instrumencie. Co ciekawe, do narcyzmu doprowadzić mogą również czynniki środowiskowe, w tym sytuacje losowe i traumatyczne, które stawiają narcyza w sytuacji ofiary i sprawiają, że dąży on do zainteresowania otoczenia. Należą do nich bycie ofiarą przemocy czy gwałtu.
Jak rozpoznać narcyza? 10 charakterystycznych cech
Wbrew pozorom narcyza nie jest łatwo rozpoznać, zwłaszcza od razu. Zwykle trzeba go lepiej poznać, aby upewnić się, ze mamy do czynienia z osobą o osobowości narcystycznej. Poniżej 10 cech typowych dla klasycznego narcyza.
1. Czuje się lepszy od innych
Narcyz zawsze czuje się lepszy od innych: nawet wtedy, gdy nie ma racji lub zrobił coś niepoprawnie. Narcyz na każdym kroku stara się udowodnić swoją wyższość i posiadane zdolności. Jest chwalipiętą, bywa snobem. Poczucie bycia lepszym od innych pozwala mu na poprawę samopoczucia oraz pewności siebie. Może być to tez sposób na redukowanie lęków.
2. Bywa egoistą
Narcyz ma tendencję do egoizmu i nie jest to zdrowy egoizm. Zawsze stawia siebie na pierwszym miejscu, nierzadko zapominając lub zupełnie pomijając potrzeby innych ludzi. Staje się to widoczne w miarę rozwoju znajomości, dlatego zwykle jego egoistyczna postawa jest jedną z pierwszych oznak, że mamy do czynienia właśnie z narcyzem.
3. Nie ma szacunku dla innych
Narcyzmowi brakuje szacunku do innych, nie umie oraz nie potrafi go okazywać. Zwykle nie okazuje szacunku nawet najbliższym: rodzicom, dziadkom, partnerowi, nie liczy się z ich uczuciami.
4. Nie jest tolerancyjny
Narcyzowi brakuje tolerancji dla tego, co inne; co inne niż jego myśli i przekonania. Niełatwo lub wręcz niemożliwe jest, aby zaakceptował on to z czym się nie zgadza. Zwykle narcyz próbuje wszystkich przekonać do swojego zdania, nawet, gdy nie ma racji. Nie przyjmuje do wiadomości, że ktoś może mieć inne zdanie i bronić go.
5. Bardzo źle znosi krytykę
Narcyzowi bardzo źle przychodzi zmierzenie się z krytycznymi uwagami. Nie lubi być krytykowany i obraża się, gdy ktoś wytyka mu błędy. Narcyz zwykle o swoje porażki obwinia innych, nie przyznaje się, że coś zrobił źle. Zazwyczaj, gdy ktoś go skrytykuje, narcyz zrywa z nim kontakt.
6. Walczy o uwagę i zainteresowanie innych
Dla narcyza niezmiernie istotna jest uwaga ze strony otoczenia. Lubi ją skupić na sobie i chce być zawsze w centrum zainteresowania. Gdy uwaga się na nim nie skupia jest zirytowany, domaga się jej, może się w tym celu popisywać.
7. Chce być stale chwalony i doceniany
Narcyz dąży do tego, by być w centrum zainteresowania nie bez powodu: chce być wtedy stale doceniany, chwalony i podziwiany. Jeśli tak nie jest, może jawnie okazywać swoje niezadowolenie lub nawet opuścić towarzystwo, które go nie zauważa i nie traktuje tak, jak on chce.
8. Skupia się na sukcesach, umniejsza porażki
Narcyz uwielbia się chwalić swoimi sukcesami: dzieli się nimi zawsze i ze wszystkimi i to po kilka razy… A co z porażkami? One dla narcyza nie istnieją, nie mówi o nich w ogóle, wręcz wypiera się ich.
9. Chce wszystko kontrolować
Narcyz poprzez swoje zachowania chce kontrolować to, co się wokół niego dzieje. Jest to związane z poprzednią jego cechą, a mianowicie umniejszaniem porażek. Narcyz zdejmuje z siebie odpowiedzialność za swoje czyny, co sprawia, że otrzymuje fałszywe przekonanie, że kontroluje swoje życie. Wszystko wynika oczywiście ze wspomnianego wyżej lęku.
10. Brakuje mu empatii
Narcyz nie potrafi współczuć, odczuwać z inną osobą, wczuć się w jej położenie. Jednym słowem: brakuje mu empatii. Narcyz nie umie i nie chce wczuć się w to, co odczuwa drga osoba, nie interesuje go to, gdyż skupiony jest jedynie na własnych odczuciach.
Jak wytrzymać z narcyzem? Związek z narcyzem
Nie da się ukryć: niełatwo wytrzymać z typowym narcyzem, a już na pewno trudny orzech do zgryzienia stanowi bycie w związku z narcyzem… Nie warto próbować przetłumaczyć narcyzowi swoich racji, można jednak mówić o swoich odczuciach, wyjaśniać, okazywać swoje niezadowolenie. Najlepszym jednak rozwiązaniem jest zachęcenie takiej osoby do skorzystania z profesjonalnej terapii.
Narcyzm i histrioniczne zaburzenie osobowości
O ile bycie osobą z cechami narcystycznymi i nie wymaga specjalistycznego leczenia, o tyle osobowość narcystyczna oraz histrioniczne zaburzenie osobowości klasyfikowane są już jako jednostki chorobowe.
Zaburzenie narcystyczne osobowości leczy się psychologicznie. Podstawą terapii są spotkania z psychologiem, jest to regularna terapia, zwykle prowadzona w nurcie behawioralno-poznawczym, nastawionym na zmianę negatywnych przekonań oraz wzorców zachowania. Jeśli terapeuta stwierdzi, że u podnóża narcyzmu leża sytuacje z wczesnego dzieciństwa, może skierować pacjenta na terapię w nurcie psychodynamicznym. Możliwe jest także prowadzenie równolegle terapii grupowej - socjoterapii lub w przypadku narcyzmu rzadko włączana jest farmakoterapia.
Z kolei histrioniczne zaburzenie osobowości obejmuje zespół cech danej osoby opierający się o teatralność zachowań, uwodzicielskość oraz skupianie się na atrakcyjności fizycznej. Są to sposoby na przyciągniecie uwagi otoczenia, skupienie na sobie jego uwagi. Co ciekawe, osoba z tym zaburzeniem osobowości może prowokować seksualnie inne osoby. Zwykle są to zachowania bardzo niestosowne. Emocjonalność u tych ludzi jest bardzo płytka. Zaburzenie to może współistnieć z depresją lub zaburzeniami lękowymi, w tym fobią. Leczenie opiera się na regularnej psychoterapii oraz stosowaniu leków.
Komentarze
Oj, potrafił omotać, ja zawsze taka silna, wiedzaca czego chcę przy nim prawie wpadłam w depresję. Wszystko zawsze musiało być pod niego, nigdy tj ja chcę. Podły gnojek, bez empatii. Gdy tylko czegoś chciałam to znikał urażony, a nigdy nic dla mnie nie zrobił, zawsze tylko coś chciał. Tylko on się liczył. Na tę chwilę żałuję tych przeżyć bo nic nie wniosły do mojego życia, osłabiły mnie. Dałam się zmanipulować gnojkowi. Tfu! Z takimi! Niech go karma dorwie!
https://www.kuniksoywax.pl/post/teksty-narcyza-nasza-historia