Perfekcjonizm - czym jest? Związek z perfekcjonistą

Wszystko robi idealnie, dokładnie, zawsze chce być najlepszy i tego również wymaga od Ciebie. Jest surowy, krytyczny i nie przewiduje taryfy ulgowej. Ten opis pasuje do Twojego partnera/partnerki? W takim razie z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że jesteś w związku z perfekcjonistą/tką. Czy to dobrze? Skąd się bierze perfekcjonizm i jak wytrwać w relacji z taką osobą?

Czym jest perfekcjonizm?

Perfekcjonizm to tendencja do robienia wszystkiego jak najlepiej, jak najdokładniej, stawianie sobie i innym wysokich wymagań oraz nadmiernego krytycyzmu.

Perfekcjonista chce być zawsze najlepszy i tak właśnie siebie widzi, ma zaburzone poczucie własnej wartości oraz nieprawdziwy obraz siebie. Dodatkowo, czuje silny lęk przed porażką, obawia się niepowodzenia, ponieważ zburzy ono jego wizję bycia idealnym.

Geneza perfekcjonizmu - przyczyny

Skąd się biorą perfekcjoniści? Dlaczego niektórzy z nas chcą być we wszystkim najlepsi? Genezy perfekcjonizmu upatrywać należy w oddziaływaniach wychowawczych, czyli w postawach naszych rodziców. Perfekcjoniści to często dzieci rodziców bardzo wymagających, surowych, krytycznych. Takie osoby w dzieciństwie stale musiał spełniać ich wygórowane oczekiwania, robić wszystko najlepiej, mieć dobre oceny, być grzeczne… Takie metody sprawiają, że dziecko zaczyna uznawać swoje zachowania na normalne, naturalne i wymaga od siebie tyle, co jego rodzice.

Perfekcjonizm jako cecha charakteru może być również objawem rosnących wymagań współczesnego świata. Kobieta powinna być atrakcyjna, zadbana, mieć rodzinę ale i spełniać się zawodowo oraz mieć czas na pasje czy spotkania z przyjaciółmi. Z kolei mężczyzna powinien być opoką dla swojej ukochanej, dbać o dom, dzieci, zarabiać, zbudować dom i utrzymywać dobre relacje z rodziną i znajomymi. Niełatwo sprostać takim oczekiwaniom, co skutkuje tym, że zaczynamy zbyt wiele od siebie wymagać.

Jak zachowuje się perfekcjonista?

Jakie zachowania są typowe dla perfekcjonisty? Taka osoba przede wszystkim:

• robi wszystko bardzo dokładnie, zajmuje się drobiazgami, robi listy, plany działania i ściśle się ich trzyma;
• jest punktualna i wymaga tego od innych;
• jest bardzo pracowita;
• miewa trudności z podejmowaniem decyzji, ponieważ bardzo długo zastanawia się nad wyborem, analizując wszelkie "za" i "przeciw";
• ma problemy z elastycznością w myśleniu i działaniu, kieruje się bowiem sztywnymi schematami;
• ma problemy z delegowaniem zadań, kierowaniem grupą, ponieważ uważa, że ona sama zrobi wszystko najlepiej - może to negatywnie odbijać się na ogólnych kontaktach z innymi, zarówno w rodzinie, związku, jak i miejscu pracy;
• bardzo źle reaguje na krytykę, podczas gdy sama często krytykuje innych;
• złości się, gdy ktoś wykonuje coś pobieżnie, niedokładnie, bez planu;
• nie toleruje ludzi beztroskich;
• bardzo często przecenia swoje możliwości, nie ma realnego poczucia własnej wartości, jest ono albo za duże albo za małe;
• silnie obawia się porażki, popełnienia błędu.

Skutki bycia perfekcjonistą

Bycie perfekcjonistą nie jest łatwe, tacy ludzie często są stale zestresowani, brakuje im radości w życiu, w pracy mogą szybko doświadczyć wypalenia zawodowego. Perfekcjonizm jako cecha charakteru i stylu życia może nieść poważne skutki psychologiczne. Może powodować wiele zaburzeń, w tym zaburzenia lękowe (np. nerwice), zaburzenia nastroju, w tym depresję ale i prowadzić do uzależnień czy zaburzeń odżywiania z anoreksją na czele. Perfekcjonizm może doprowadzić również do wieku schorzeń somatycznych, w tym chorób serca czy układu pokarmowego, np. na skutek przepracowania i ciągłego stresu.

Jak wytrzymać z perfekcjonistą? Kiedy od niego odejść?

Nie jest łatwo być perfekcjonistą ale i nie jest łatwo z nim wytrzymać, np. będąc z taką osobą w związku. Warto jednak dbać o związek i drugą osobę z jednoczesnym poszanowaniem siebie i swoich praw. Będąc w związku z perfekcjonistą pamiętaj o sobie, nie daj się stłamsić, stracić swojej pewności siebie. Rozmawiaj z bliską osobą, tłumacz jej, że czasem warto odpuścić, zachęcaj ją do spontaniczności, pokazuj korzyści płynące z okresowej beztroski. Jednocześnie doceniaj jej starania i bądź wsparciem w przypadku ewentualnej porażki, perfekcjoniści bardzo silnie przeżywają niepowodzenia. Zasugeruj konsultację z psychologiem, zaznacz jednak, że pójdziecie tam oboje, zadeklaruj swoją pomoc.

Takie decyzje o odejściu są trudne, ale czasami konieczne. Kiedy powiedzieć sobie "dość" i odejść, zakończyć związek z perfekcjonistą? Należy poważnie zastanowić się nad taką decyzją, gdy:

• bliska osoba jest wobec nas wyjątkowo nieprzyjemna, nawet agresywna, stale nas krytykuje, co skutkuje obniżeniem pewności siebie i spadkiem samooceny;
• bycie w tym związku nie daje nam żadnej satysfakcji i zaczynamy zastanawiać się, czy coś nas jeszcze łączy;
• perfekcjonizm doprowadził u naszego partnera do wykształcenia się zaburzeń psychicznych, w tym uzależnień czy nawet zaburzeń osobowości, w przypadku innych, jak depresja czy anoreksja starajmy się wspierać druga osobę, wziąć czyny udział w terapii.