Konformista - kim jest, jak się zachowuje? - Konformizm

Konformista bezkrytycznie zgadza się z normami i zasadami, idzie za grupą, wydaje się być uległym obserwatorem, rzadko się spiera i woli poddać się woli innych. Taki właśnie jest. Czym dokładnie jest konformizm, z czego wynika, jakie zalety i wady ma ta postawa konformistyczna oraz jeśli nie konformizm, to co?

Konformizm, oportunizm i nonkonformizm

Konformizm jest jedynie jednym z biegunów, istnieją również inne postawy, które wyrażają nasz stosunek wobec norm i wartości. Warto zapomnieć się z tymi pojęciami i dowiedzieć się, czym się różnią.

1. Konformizm
Jest pierwszą postawą. Konformista jest osobą, która bezkrytycznie zgadza się z obowiązującymi zasadami, normami i poglądami, jest w tym bezkrytyczna i pragnie zapewnić sobie swoją postawą przychylność innych. Zachowuje się tak, aby nie narazić się innym, ale i dlatego, że zwykle nie poświęca czasu na refleksje oraz zastanawianie się nad tym, jak chce żyć.

2. Oportunizm
Jest przeciwieństwem pierwszej postawy. Oportunista to człowiek, który nie kieruje się jednostajnymi zasadami, ale wybiera te, które w danej chwili są dla niego najkorzystniejsze. Zmienia zdanie często, ale z drugiej strony czyni częste refleksje nad sobą i swoim życiem, wybierając to, co w danej chwili dla niego najlepsze. Jest to postawa nieco egoistyczna.

3. Nonkonformizm
Wyróżniamy również trzecią postawę - w tym wypadku jednostka jest samodzielna w myśleniu, jawnie odrzuca poglądy grupy, posiada bowiem własne i namawia pozostałych do przejęcia jej sposobu rozumowania.

Rodzaje konformizmu

Konformizm nie jest zjawiskiem jednorodnym, można wymienić różne jego typy w zależności od tego, co go powoduje. Wyróżniamy więc dwa podstawowe rodzaje, są to:

1. konformizm normatywny - mówimy o nim, gdy dostosowujemy się do grupy z obawy przez odrzuceniem nas przez nią lub z chęci dopasowania się do innych i zyskania ich sympatii;
2. konformizm informacyjny - naśladujemy innych z powodu braku własnych przemyśleń na temat tego, jak w danej sytuacji należy się zachować. Do takiego rodzaju możemy także zaliczyć wiele zachowań wynikających z psychozy tłumu, np. w czasie zagrożenia.

Zapewne każdy z nas przynajmniej raz stosował każdy z tych typów. Wydaje Ci się, że nie? Poniższy akapit z pewnością udowodni Ci, że jednak i Ty bywasz konformistą.

Konformista - jak się zachowuje?

Nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak często zachowujemy się w ten sposób. Poniżej kilka przykładów codziennego konformizmu normatywnego oraz informacyjnego.

Do przykładów konformizmu normatywnego zaliczyć można takie zdarzenia:

• gdy w grupie znajomych wszyscy piją alkohol, konformista również nie odmawia drinka;
• gdy przyjaciel namawia go do zapalenia papierosa konformista robi to, aby go przyjaciel nie odrzucił;
• gdy nowi znajomi chcą iść do konkretnego klubu to idzie z nimi;
• grupa wyśmiewa się z danej osoby lub innej grupy, konformista robi to samo;
• znajoma namawia go do diety wegetariańskiej i ulega jej namowom.

Do przykładów konformizmu informacyjnego zaliczyć można takie sytuacje:

• ktoś leży na ławce na przystanku, inni mijają ta osobę obojętnie i konformista również;
• ktoś gra na ulicy na instrumencie, ludzie przystają i wrzucają mu monety, konformista również to czyni;
• gdy kilka osób przechodzi przez ulicę w niedozwolonych miejscu, konformista również to robi;
• kierowca przed nim przejechał na czerwonym świetle, robi to samo;
• ktoś zamówił danie w nowej restauracji, konformista zamawia z karty tą samą potrawę.

Zgadza się? Okazuje się, że tytułowe zjawisko jest nam bliższe niż myślimy. Czy to złe, że czasami zachowujemy się konformistycznie? Okazuje się, że to zjawisko może nieść za sobą wiele pozytywnych konsekwencji.

Zalety i wady konformizmu

Spójrzmy teraz na ten temat nieco bardziej obiektywnie. Jakie zalety i wady mają zachowania konformistyczne?

Do zalet takich zachowań zaliczyć można to, że:

• grupa jest bardziej zgrana poprzez wyznawanie takich samych wartości - jej członkowie są skoncentrowani na działaniu na rzecz wspólnego dobra;
• każdy w grupie wie, jakie panują w niej zasady i skrupulatnie się ich przestrzega, zapobiega to konfliktom wewnętrznym;
• w grupie wszyscy jej członkowie są równo traktowani, pozwala to na unikanie sytuacji zawiści, zazdrości, wielu nieporozumień.

Z kolei do wad można zaliczyć to, że:

• tworzy jednorodną społeczność, której czasami trudno wyjść poza schemat, brakuje jednostek o typie lidera, o świeżym spojrzeniu, interesujących, nieszablonowych pomysłach;
• taka postawa może nie sprzyjać twórczemu myśleniu oraz kreatywności, zmuszać zaś do szablonowego spoglądania na problemy, do schematyczności i sztywności w myśleniu;
• może prowadzić do zatracenia siebie, swoich indywidualnych przekonań i poglądów w obawie przed byciem odrzuconym przez innych.

Fakty i mity na temat konformizmu

Czego jeszcze nie wiemy na ten temat? Poniżej kilka ciekawych faktów i mitów na temat tego zjawiska.

1. Konformizm jest potrzebny - PRAWDA
Owszem, jest to zjawisko pozytywne i potrzebne. Osoba, która potrafi podporządkować się normom i zasadom jest gotowa do tego, aby żyć w społeczeństwie. Potrafi odnaleźć się w grupie, a ona sama jest zespolona i trwała. Jednostki potrafią się podporządkować i działać dla dobra ogółu: tak właśnie powinno funkcjonować społeczeństwo.

2. Konformizm może wynikać z lęku - PRAWDA
Owszem, jeden z typów - konformizm normatywny - może wynikać z lęku. Jest to lęk przed odrzuceniem grupy, zachowujemy się więc bardziej ulegle i podporządkowujemy się innym z obawy, że zostaniemy z danej grupy wykluczeni lub nie będziemy w niej lubiani.

3. Konformista jest osobą uległą - MIT
Nie wynika to wcale z uległości, ale z umiejętności dostosowania się oraz życia w zgodzie z wyznawanymi przez grupę wartościami. Wielu osobom bycie taką osobą kojarzy się z osobami uległymi, które nie mają swojego zdania. Wiemy już, że może on wynikać z wielu pobudek, również z faktu niewiedzy na temat tego, jak się zachować oraz z chęci bycia zaakceptowanym przez grupę.

4. Każdy z nas czasami bywa konformistą - PRAWDA
Oczywiście i to zapewne częściej niż nam się wydaje. Gdy nie wiemy, jak w danej sytuacji się zachować, bardzo często obserwujemy zachowania innych i naśladujemy je, uznając je za słuszne. Nie ma w tym nic złego, pod warunkiem, że nie zatracamy w tym siebie i sami również wyznajemy wartości danej grupy.

Znalezienie złotego środka...

Tytułowe zjawisko jest postawą, która wymaga od nas podporządkowania się woli grupy. Dzięki temu jesteśmy w niej mile widziani, respektujemy jej poglądy, zasady i normy. W wielu wypadkach są one zgodne z naszymi, nie ma więc mowy o uczuciu dysonansu i działaniu w niezgodzie z samym sobą. Czasami jednak konformizm staje się zbyt silny, przez co zatracamy siebie i stajemy się jedynie częścią danej społeczności. Istotne jest, aby znaleźć złoty środek: z jednej strony żyć zgodnie z ogólnie przyjętymi normami i zasadami, aby współistnieć w grupie, ale z drugiej zachować swoje zdanie, indywidualność i wyjątkowość, nie zatracając tego, co w nas najpiękniejsze.