Socjopatia - czym jest? Jak zachowuje się socjopata? Test

Socjopatia kojarzy się nam z czymś niewłaściwym, wręcz patologicznym - i słusznie, jest to bowiem postepowanie, a dokładniej wzorzec funkcjonowania, niezgodny z przyjętymi normami, z przepisami prawa. Skąd więc biorą się socjopaci, jak dokładnie się zachowują i czy należy się ich obawiać?

Czym jest socjopatia?

Socjopatia to zaburzenie osobowości, które charakteryzuje się lekceważeniem wszelkich norm społecznych lub zachowywaniem się całkowicie niezgodnie z nimi. Socjopata czuje się wolny, uważa, że nie musi respektować żadnych ograniczeń i zasad, brak mu empatii, nie odczuwa wstydu ani poczucia winy. Socjopata ma trudności z nazywaniem i kontrolowaniem przeżywanych stanów emocjonalnych, zwykle reaguje nieadekwatnie do przeżywanych emocji. Socjopata zwykle jest egoistą, nie liczy się z innymi, postępuje nierzadko niezgodnie z prawem.

Przyczyny socjopatii

Wśród przyczyn socjopatii wymienia się nieprawidłowe wzorce z dzieciństwa, a dokładniej wychowywanie się w środowisku, które nie sprzyja kształtowaniu się właściwej postawy oraz przestrzeganiu norm i zasad, które są ogólnie przyjęte w społeczeństwie. Jakie rodziny mogą "wychowywać" socjopatów? Mogą to być np. rodziny:

• patologiczne, w których pojawia się przemoc fizyczna i psychiczna oraz problemem są uzależnienia, np. od alkoholu;
• w których dużo się wymaga od dziecka, rodzice są wręcz toksyczni, mają bardzo wysokie wymagania, stosują niejako wojskowy reżim, wprowadzają bardzo surowe zasady: później nastolatek i dorosły może buntować się przeciwko jakimkolwiek ograniczeniom, ma ich bowiem dosyć z okresu dzieciństwa;
• w których brak jakichkolwiek zasad, dzieciom na wszystko się pozwala, są wychowywanie "bezstresowo", jest tak w rodzinach, w których rodzice dużo pracują, a dzieci niejako wychowują się same, robią, co uważają za stosowne, swoje przyzwyczajenia przenoszą na późniejsze życie.

Jak widać, socjopata może pochodzić z wielu środowisk, ale praktycznie zawsze są to środowiska niesprzyjające prawidłowemu rozwojowi emocjonalnego i społecznemu.

Jak zachowuje się socjopata?

Jak zachowuje się osoba o socjopatycznych cechach osobowości? Socjopata przede wszystkim:

• nie przestrzega obowiązujących norm i zasad, postępuje niezgodnie z nimi lub zupełnie je lekceważy;
• brak mu empatii i wrażliwości: nie interesuje go, co czują inni ludzie;
• jest skrajnym egoistą, zawsze widzi jedynie swoje dobro;
• nie ma poczucia winy z racji tego, co zrobił;
• jednocześnie jest to człowiek inteligentny, oczytany, błyskotliwy, nierzadko bardzo charyzmatyczny;
• na pierwszy rzut oka socjopata jest osobą czarującą i sympatyczną;
• zwykle nie wyróżnia się z tłumu, trudno w pierwszym kontakcie rozpoznać, że zachowuje się inaczej niż powinien.

Jak widać, "zdemaskowanie" socjopaty nie należy do najłatwiejszych, ponieważ taka osoba doskonale się maskuje. Jest bystra, inteligenta, charyzmatyczna i potrafi zjednać sobie przyjaciół. Dopiero po pewnym czasie wydaje się, kim jest naprawdę.

Socjopata w społeczeństwie

Szacuje się, że w społeczeństwie jest aż… 20% osób o socjopatycznych cechach osobowości, co oznacza, że nawet co 5 osoba może być socjopatą! Patrząc na swoją rodzinę, możesz czuć się lekko zaniepokojona/y, zwykle te 5 osób znajduje się już w Twoim najbliższym otoczeniu! To oczywiście tylko statystyki, rzadko też możemy mówić o socjopatii w czystej postaci, częściej o - wspomnianych wcześniej - socjopatycznych cechach osobowości.

Test na socjopatę: czy i mnie to dotyczy?

Czy i Ty masz socjopatyczne cechy osobowości? Odpowiedz na poniższe pytania i przekonaj się:

1. Zachowuję się czasami bardzo nieodpowiedzialnie i lekkomyślnie.
2. Trudno mi dostosować się do panujących powszechnie reguł i zasad.
3. Gdy postąpię niewłaściwie, rzadko odczuwam wstyd czy poczucie winy.
4. Mam trudności z planowaniem przyszłości i wytyczaniem sobie celów w życiu.
5. Mówią, że brakuje mi empatii, trudno mi zrozumieć, co czuje druga osoba.
6. Zdarza mi się kłamać, czasami zatracam się w świecie tego, co nieprawdziwe.
7. Zdarza mi się po trupach dążyć do celu, nie przejmując się tym, co myślą i czują inni.

Na jakieś pytanie udzieliłaś/eś odpowiedzi twierdzącej? Spokojnie, to jeszcze nic nie oznacza, zastanów się jednak, czy faktycznie nie zachowujesz się czasami w sposób mało odpowiedzialny i nie łamiesz ogólnie przyjętych norm.

Twierdzące odpowiedzi nie oznacza oczywiście, że cierpisz na socjopatyczne zaburzenie osobowości, warto jednak zastanowić się, jakich zmian dokonać w swoim sposobie bycia, np. doskonalić empatię, pracować nad szczerością w kontaktach z innymi lub umiejętnością przyznania się do winy.

Socjopata a psychopata

Nierzadko stosujemy zamiennie pojęcie socjopaty i psychopaty. Nie jest to poprawne rozumowanie. Psychopata bowiem to człowiek zaburzony, cierpiący na zaburzenie psychiczne, jest to osoba, która nie panuje nad emocjami, działa impulsywnie, wręcz instynktownie. Psychopata zna zasady moralnie, wie, że należy się nimi kierować, ale z pełna premedytacją je łamie. Ma wysoki próg lęku, wydaje się niczego nie bać. Psychopata kłamie i potrafi manipulować innymi. Nierzadko poczuwa się do czynów karalnych, w tym nawet zabójstwa. Psychopatia jest stanem chorobowym, to zaburzenie psychiczne, które podlega bezwzględnej terapii. Nierzadko nie ma bezpośredniej przyczyny tak nieprawidłowej konstrukcji osobowości, czasami mówi się o roli czynników genetycznych, środowiskowych (wychowywanie się w rodzinie dysfunkcyjnej, np. patologicznej: przemocowej czy alkoholowej) ale i biologicznych (nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego) czy emocjonalnych (np. bycie ofiarą gwałtu czy molestowania).

Czy należy się bać socjopaty?

Wiele osób zastanawia się: czy socjopaty należy się bać? Przede wszystkim należy sobie odpowiedzieć na pytanie: do czego jest zdolny socjopata? Socjopata jest jednostką zaburzoną i nieprzystosowaną do życia w społeczeństwie ale rzadko posuwa się do czynów karalnych, w tym ciężkich przestępstw. Nie oznacza to jednak, że życie z socjopatą należy do najłatwiejszych. Taka osoba zachowuje się bardzo nieprzewidywalnie, w jednej chwili może być miła i czarująca, aby za chwile zaskoczyć nas niekontrolowanym wybuchem złości.

Socjopatia - leczenie i terapia

Socjopatia, jako zaburzenie osobowości, podlega specjalistycznej terapii i nierzadko leczeniu, zarówno farmakologicznemu, jak i szpitalnemu, zwykle w trudniejszych przypadkach. Niestety, socjopata rzadko z własnej woli decyduje się na podjęcie terapii: nie widzi potrzeby leczenia, z jego mienianiu zachowuje się prawidłowo, winy upatruje w innych ludziach. Kiedy socjopata może udać się do specjalisty, w tym terapeuty czy lekarza psychiatry? Kiedy zrobi coś niedozwolonego i pragnie uzyskać zaświadczenie, które pomoże mu uniknąć odpowiedzialności. Czasami to ostatni moment na podjęcie terapii, warto skorzystać z pomocy psychologicznej i zastanowić się nad regularnymi spotkaniami z psychologiem. Leczenie farmakologiczne wdrażane jest bardzo rzadko, zwykle w momencie, gdy pojawiają się choroby i zaburzenia towarzyszące, np. depresja.