Czym jest megalomania? Definicja, rodzaje. Kim jest megaloman?

Megalomania to inaczej mania wielkości, czyli przekonanie o własnej wyjątkowości połączone zwykle z narcyzmem ale i zaburzeniami osobowości. Może być uznawana za cechę charakteru, ale również być objawem poważniejszego zaburzenia.

Megalomania, megaloman - definicja

Megalomanią określamy nadmierne skupienie na sobie, na swojej wyjątkowości i doskonałości.

Megaloman jest przekonany, że jest lepszy od innych, że zasługuje na więcej. To postawa bliska narcyzmowi.

W psychologii bywa postrzegana dwojako. Z jednej strony, łagodna forma megalomanii, bywa klasyfikowana jako jedna z cech charakteru, zwykle związana właśnie z narcyzmem. Z drugiej strony, silna megalomania może być - i niestety bardzo często jest - objawem poważniejszych zaburzeń psychicznych, w tym zaburzeń osobowości czy schizofrenii. Warto dowiedzieć się, jak rozpoznać te dwa typy megalomanii, jak się objawiają oraz kiedy i jak można je leczyć.

Rodzaje megalomanii

Megalomania jako cecha charakteru

Megalomania o niewielkim nasileniu może być postrzegana jako cecha charakteru. Zwyczajne, narcystyczne przekonanie o własnej wyjątkowości zwykle nie jest związane z poważniejszymi zaburzeniami.

Przyczyny megalomanii o niewielkim nasileniu
Megalomania jako cecha charakteru wynikać może zarówno z czynników osobowościowych, jak i środowiskowych, głównie wychowawczych. Megalomania może cechować osoby o niskim poczuciu własnej wartości, ludzi nieśmiałych i zakompleksionych. W ten sposób chcą rekompensować sobie swoją niską samoocenę, dowartościować się.

Objawy i leczenie megalomanii o niewielkim nasileniu
Jak zachowuje się osoba ze skłonnościami do megalomanii? Do objawów tej cechy w zachowaniu można zaliczyć:

• przesadne koloryzowanie swoich możliwości, umiejętności, kompetencji;
• ciągłe opowiadanie o swoich sukcesach i dokonaniach, a pomijanie porażek, zauważanie ich zaś u innych ludzi;
• domaganie się specjalnego traktowania, wyjątkowych względów;
• oczekiwanie, że zawsze będzie w centrum uwagi;
• brak samokrytycyzmu, zła reakcja na krytykę ze strony innych ludzi;
• tendencja do snucia nierealistycznych planów, związanych ze swoimi możliwościami, np. ktoś chce zostać prezydentem, wylecieć w kosmos, podbić Hollywood itp.

Bardzo często przekonania megalomana mogą nie iść w parze z czynami: chce on dokonać wielkich rzeczy przy użyciu swoich - jak opowiada - cudownych mocy i talentów, a tak naprawdę niewiele robi.

W przypadku megalomanii jako cechy charakteru, nie ma konieczności podejmowania specjalistycznego leczenia. Jeśli jednak znacząco utrudnia danej osobie funkcjonowanie, zwłaszcza nawiązywanie kontaktów z innymi, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy, w tym umówić się na konsultację do psychologa.

Megalomania jako zaburzenie psychiczne

Przyczyny megalomanii o silnym nasileniu
Jeśli megalomania jest bardzo silna, może być objawem wielu zaburzeń psychicznych, w tym zaburzeń osobowości i wielu postaci schizofrenii. Wtedy jej przyczyny związane są zwykle z genezą samego zaburzenia. Do czynników ryzyka można zaliczyć czynniki:

• genetyczne,
• biologiczne,
• środowiskowe.

Objawy i leczenie megalomanii o silnym nasileniu
Jak objawia się taka megalomania? Oczywiście jest o wiele silniejsza niż w przypadku zwykłej cechy charakteru. Przekonania o własnej wyjątkowości są tak silne, że osoba zatraca kontakt ze stanem rzeczywistym. Już nie wie, co jest prawdą, a co jedynie jej wyobrażeniem. Megaloman jest bardzo skupiony na sobie, to osoba całkowicie pozbawiona empatii. W przypadku zaburzeń psychicznych zwykle mówimy o przekonaniu na temat posiadaniu cudownych mocy, niezwykłych darów, talentów. Taka osoba jest przeświadczona, że jej zdolności mogą jej pomóc dokonać wielkich rzeczy, może być przekonana, ze umie latać. Ten typ megalomanii jest niebezpieczny, może współistnieć bowiem z urojeniami, omamami i prowadzić do wielu negatywnych skutków, w tym nieszczęśliwych wypadków czy czynów, niezgodnych z prawem. Megaloman, który dodatkowo cierpi na zaburzenia psychiczne, zwłaszcza schizofrenię, może mieć poczucie specjalnej misji do spełnienia, np. uratowania ludzkości, zbawienia świata. Jego opowieści są niedorzeczne ale on jest przeświadczony o prawdziwości swoich sądów. Wtedy przychodzi czas na specjalistyczną terapię.

Jak leczyć megalomanię, związaną z zaburzeniem psychicznym? Przede wszystkim należy leczyć zaburzenie, które ją spowodowało. Kluczem do sukcesu jest terapia psychologiczna, zwłaszcza psychoterapia indywidualna ale i grupowa, głównie prowadzona w nurcie poznawczo-behawioralnym. Ważne jest oczywiście wsparcie rodziny i najbliższych.

Jak radzić sobie z megalomanem?

Jeśli ktoś z bliskich lub znajomych ma tendencję do megalomanii, nie da się ukryć: przebywanie z nim nie jest łatwe. Ciągłe wysłuchanie o jego zasługach, dokonaniach i sukcesach może być męczące… Jak znaleźć sposób na megalomana? Przede wszystkim nie umniejszaj jego zasług, to nic nie da. Megaloman jest przeświadczony o swojej wyjątkowości i koniec kropka. Możesz za to inteligentnie dawać mu do zrozumienia, że nie interesują Cię jego sukcesy lub widzisz jego porażki: "Dostałeś awans? To przecież dzięki temu, że Marzena odeszła na zwolnienie z powodu ciąży", gdy megaloman zacznie się tłumaczyć, skwituj jego uwagi mruknięciem lub ironicznym uśmiechem, bardzo możliwe, że zabraknie mu argumentów. Megaloman, jako osoba o narcystycznych cechach osobowości jest człowiekiem o niskim poczuciu własnej wartości, w ten sposób próbuje się dowartościować. Jeśli bardzo Cię irytuje jego zachowanie, postaraj się ograniczyć z nim kontakt i pamiętaj, by nie wierzyć we wszystko, co mówi megaloman i dystansować się do jego słów.