Kompetencje miękkie - definicja, przykłady zachowań, lista cech

Każdy z nas posiada umiejętności miękkie, choć nierzadko nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy. Ich poziom jest różny i każdego z nas i może się zmieniać w ciągu życia. Jakie to umiejętności, co nam dają i kiedy są przydatne?

Kompetencje twarde i miękkie - definicje

Umiejętności i kompetencje człowieka dzielimy na twarde i miękkie.

• Kompetencje twarde to te, które można zmierzyć, określić ich poziom. Należą do nich: wiedza, umiejętności zawodowe i kompetencje nabyte w roku uczenia się, np. umiejętność obsługi komputera, kasy fiskalnej, znajomość języka obcego czy umiejętność prowadzenia samochodu. Zwykle ich posiadanie poparte jest odpowiednim dokumentem: np. certyfikatem językowym czy prawem jazdy.
• Kompetencje miękkie to takie, których nie da się zmierzyć, ich poziom możne wzrastać w zależności od tego, czy będziemy pracować nad rozwojem danej umiejętności. To kompetencje osobiste nabywane w ciągu życia ale i na różnych kursach czy szkoleniach z zakresu rozwoju osobistego. Poziom kompetencji miękkich może być również związany z naszą osobowością i cechami charakteru.

Jakie to umiejętności? Poniżej opis 10 najważniejszych.

Lista i przykłady zachowań 10 kompetencji miękkich

1. Asertywność

Asertywność to umiejętność odmawiania z poszanowaniem praw innych ludzi. To zdolność do mówienia "nie" w taki sposób, aby nikt nie czuł się gorszy, pominięty lub skrytykowany. Jest to kompetencja niełatwa do opanowania, ale bardzo pożądana, zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej.

• Osoba z wysokim poziomem asertywności potrafi odmówić bez obrażania drugiej strony, jest kulturalna, szczera, potrafi skrytykować w konstruktywny sposób, jest postrzegana jako człowiek życzliwy, prawdomówny, godny zaufania. Potrafi nawiązywać oraz utrzymywać zdrowe relacje z innymi, jest dobrym mediatorem.
• Osoba z niskim poziomem asertywności jest spolegliwa, łatwo nią manipulować, nie potrafi zawalczyć o swoje ani bronić swojego zdania. Brak asertywności może przyczynić się do postrzegania takiej osoby jako łatwowiernej, bardzo często jest wykorzystywana przez innych z uwagi na swoją naiwność i uległość w relacjach z innymi.

Jak doskonalić asertywność?
Warto przyglądać się swoim emocjom, nauczyć się je rozpoznawać i nazywać. To pomoże nam w asertywnej komunikacji, która opiera się właśnie na mówieniu o swoich emocjach, dodatkowo doskonali empatię u drugiej strony. Dla treningu asertywności warto mówić o swoich potrzebach, również emocjonalnych. Nie wstydź się, że potrzebujesz dobrego słowa, przytulenia.

2. Komunikatywność

Kolejną, ważną umiejętnością miękką jest komunikatywność. To cecha, obejmująca umiejętność nawiązywania oraz podtrzymywania zdrowych, satysfakcjonujących relacji z innymi. Komunikatywność jest ceniona praktycznie w każdym zawodzie, który wymaga współpracy z innymi, w tym w handlu, gastronomii, branży turystycznej, w oświacie oraz medycynie. Osobą komunikatywną powinna być ekspedientka i recepcjonistka w hotelu ale i nauczycielka czy pielęgniarka.

• Wysoka komunikatywność pozwala na szybkie nawiązywanie zdrowych relacji z innymi, daje nam możliwość sprawnego komunikowania się, pozyskiwania informacji. Ludzie komunikatywni dobrze radzą sobie w relacjach z osobami nowo poznanymi, potrafią rozwiązywać konflikty oraz są dobrymi mediatorami.
• Osoby z niskim poziomem komunikatywności mogą mieć problemy zarówno z nawiązywaniem, jak i utrzymywaniem relacji z innymi. Mogą mieć trudności zarówno z wysławianiem się, jak również z panowaniem nad emocjami, np. łatwo wpadają w złość i podnoszą głos lub wycofują się z rozmowy, gdy coś idzie nie po ich myśli.

Jak pracować nad swoją komunikatywnością?
Dużo rozmawiaj z ludźmi, poznawaj nowe osoby. Słuchaj uważnie, co mówią do Ciebie Twoi rozmówcy, interesuj się tym, co Ci przekazują. Dbaj również o poprawność swoich wypowiedzi i panuj nad gestykulacją oraz emocjami w trakcie rozmów z innymi.

3. Wysoka kultura osobista

W wielu ogłoszeniach o pracę w sektorze wymagań pojawia się tajemniczo brzmiący termin: "wysoka kultura osobista", co on oznacza? Czego pracodawcy wymagają od kandydatów? Chodzi o normy i zasady, które pozwalają nam funkcjonować w społeczeństwie. W skład pojęcia kultury osobistej wchodzą więc nasze maniery, w tym zachowanie się w kontakcie z drugim człowiekiem, jak również tak zwany dress code (ubieranie się stosownie do okazji).

• Osoba z wysokim poziomem kultury osobistej wie, jak się zachować w konkretnej sytuacji, reaguje adekwatnie do tego, co się zdarzyło, jest opanowana, kulturalna.
• Z kolei niski poziom kultury osobistej może sprawić, że zareagujemy nieprawidłowo, popełnimy gafę towarzyską, np. odezwiemy się do szefa po imieniu, spóźnimy się na ważne spotkanie lub ubierzemy się na sportowo do pracy w biurze.

Jak podnieść poziom kultury osobistej?
Doskonalenie kultury osobistej obejmuje zapoznawanie się z regułami i normami społecznymi oraz stosowanie się do nich. Zasady społeczne wdraża się już w przypadku bardzo małych dzieci, które uczymy np. zwrotów grzecznościowych, zachowania się gdy idziemy z wizytą do dziadków lub jesteśmy w kościele.

4. Odporność na stres

Bardzo ważna i przydatna w życiu cecha. Dobrze rozwinięta pozwala nam na efektywne działanie w trudnych warunkach, w tym w sytuacji stresowej. Odporność na stres jest istotna w wielu zawodach. Wysokiego poziomu tej kompetencji wymaga się między innymi od kierowców, lekarzy ale i nauczycieli czy pracowników kadry zarządzającej.

• Osoby z dużą odpornością na stres są odważne, otwarte, aktywne, chętne do działania. Lubią podejmować ryzyko, nie przeszkadza im hałas i chaos, potrafią się skoncentrować w różnych warunkach, dobrze reagują na krytykę, są asertywne i pewne siebie.
• Z kolei osoby z niską odpornością na stres są niepewne siebie, wycofane, nie lubią sytuacji obarczanych dużym ryzykiem, źle reagują na nowości i zmiany.

Jak pracować nad swoją odpornością na stres?
Przede wszystkim warto poznać i stosować metody radzenia sobie ze stresem. Ważne, abyśmy wybrali i stosowali sposoby, które pomagają nam w trudnych sytuacjach. Dla jednego może to być medytacja, dla kogoś innego spacer i posłuchanie ulubionej muzyki, a dla jeszcze innego rozmowa z bliską osobą. Istotna jest też praca nad własną samooceną: ktoś kto wierzy w swoje możliwości - o wiele lepiej radzi sobie w sytuacji stresowej.

5. Umiejętność pracy w grupie

Bardzo ważna umiejętność miękka, pożądana zarówno w pracy, jak i życiu prywatnym. Obejmuje zdolność do pracy z innymi nad wspólnym celem, funkcjonowanie w grupie, przyjmowanie określonych norm grupowych. Umiejętność pracy w zespole jest ważna w wielu zawodach, zwłaszcza w przypadku pracy nad projektami, np. w agencji reklamowej.

• Osoby z wysokim poziomem umiejętności pracy grupowej są nastawione na współdziałanie, potrafią pracować z grupą nad wspólnym celem, potrafią planować i dzielić pracę, szukają rozwiązań kompromisowych.
• Osoby z niskim poziomem tej cechy lepiej pracują indywidualnie, to z jednej strony introwertywni indywidualiści, a z drugiej osoby o cholerycznym usposobieniu, którzy źle pracują w zespole, wolą działać sami na własną rękę.

Jak doskonalić umiejętność pracy w grupie?
Należy przede wszystkim pracować nad komunikatywnością oraz uzmysłowić sobie zalety pracy grupowej: można podzielić zadania, praca idzie szybciej i sprawniej, można poprosić o pomoc, wsparcie oraz uzupełniać się wzajemnie, wymieniając uwagami i doświadczeniami.

6. Dobra organizacja pracy własnej

Kolejna umiejętność bardzo pożądana przez pracodawców. Od kogo wymaga się dobrej organizacji pracy własnej? Praktycznie od każdego pracownika, wysoki poziom tej kompetencji może bardzo pomoc także uczniom i studentom.

• Wysoki poziom organizacji pracy własnej pozwala nam na efektywne zaplanowanie swojej pracy i sumienne realizowanie kolejnych działań. Taka osoba wie, co ma robić i dlaczego. Potrafi nie tylko skutecznie działać się i bardzo często motywować do pracy innych. Dlatego właśnie jest tak ceniona wśród szefów i kierowników.
• Z kolei niski poziom tej kompetencji cechuje ludzi roztargnionych, działających chaotycznie ale i leniwych, niezdecydowanych i o beztroskim usposobieniu. Takim ludziom trudno jest coś zaplanować i wykonać rzetelnie. Zwykle postrzegani są jako ludzie niegodni zaufania, infantylni i mało słowni.

Jak doskonalić organizację pracy własnej?
Rób plan działania i postępuj według niego, planuj wydatki, wakacje, rób listę zakupów - to wszystko pozwoli Ci uporządkować wiele spraw w życiu. Pracuj nad swoją prawdomównością oraz słownictwem. Dbaj o to, by wywiązywać się ze swoich obowiązków, doprowadzaj rozpoczęte zadania do końca, nie rób kilku rzeczy naraz, skupiaj się zawsze na tym, co najważniejsze.

7. Kreatywność

Kolejna umiejętność miękka, która przydaje się nam zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Obejmuje zdolność do tworzenia czegoś nowego, generowania pomysłów, innowacyjnych rozwiązań. Kreatywność przydaje się w wielu dziedzinach życia, w tym w zawodzie projektanta, architekta, nauczyciela.

• Osoba kreatywna potrafi spojrzeć na problem z różnych stron, jest aktywna, lubi działać, tworzyć. Jej pomysły są niebanalne, innowacyjne, potrafi znaleźć rozwiązanie w różnych sytuacjach. Bardzo często osoby kreatywne coś tworzą, mają artystyczną duszę.
• Osoby z niskim poziomem kreatywności cechuje sztywność w myśleniu i działaniu, tacy ludzie myślą konserwatywnie, mogą mieć problem z rozumieniem aluzji i metafor. Mała kreatywność może powodować trudności w rozwiązywaniu problemów oraz niską motywację do działania.

Jak doskonalić kreatywność?
Działaj, wymyślaj, twórz, staraj się patrzeć na jedną sprawę z różnych punktów widzenia, nie poprzestawaj na jednym sposobie rozwiązania jakiejś trudności. Poświęć się pracy twórczej, zacznij robić coś, czego nigdy wcześniej nie robiłeś. Ponadto, staraj się być osobą aktywną, optymistycznie nastawioną do świata.

8. Elastyczność

Elastyczność jest cechą, która pozwala nam na dopasowanie się do zmiennych warunków, to pożądana cecha w wielu zawodach, zwłaszcza tych, które wiążą się z częstymi zmianami.

• Osoby elastyczne są chętne do działania, aktywne, chętnie angażują się w różne przedsięwzięcia, dobrze reagują na zmiany, są chętni do przekwalifikowania się, rozwijania swoich umiejętności, dokształcania się.
• Niski poziom elastyczności cechuje osoby lękliwe, o niskim poczuciu własnej wartości, ludzi mających tendencje do sztywności w myśleniu i działaniu. Niska elastyczność może iść w parze z niskim poziomem tolerancji.

Jak pracować nad elastycznością?
Przede wszystkim skup się na swoich czynnościach i obowiązkach. Nie skreślaj nowych projektów w pracy a także nie nastawiaj się pesymistycznie do nowości. Każdy kiedyś musiał zrobić pierwszy krok - uzmysłów sobie, że nawet najdrobniejsza zmiana może się wiązać z korzyścią.

9. Pracowitość

Kolejną cechą jest pracowitość, czyli zamiłowanie do pracy oraz sumienność w wykonywaniu obowiązków. To cecha pożądana praktycznie przez każdego pracodawcę.

• Osoby pracowite są sumienne i rzetelnie wywiązują się ze swoich obowiązków. Są chętne do działania i aktywne.
• Ludzie mało pracowici niechętnie podejmują się różnych działań, wolą zrzucać obowiązki na innych.

Jak udoskonalić własną pracowitość?
Działaj, planuj, sumiennie wypełniaj powierzone Ci obowiązki. Warto jednak pamiętać o tym, aby pracowitość nie sprawiła, że przekroczymy granicę pracoholizmu. Praca powinna nam dawać radość i satysfakcję życiową.

10. Chęć rozwoju

Cenną umiejętnością miękką jest chęć rozwoju oraz dążenie do pozytywnych zmian w sobie. Jest kompetencją bardzo pożądaną u pracowników, praktyczne na każdym stanowisku.

• Osoby z wysokim poziomem tej cechy chętnie inwestują w siebie i to na różnych polach: decydują się na przekwalifikowanie zawodowe, dodatkowe kursy, szkolenia, studia podyplomowe.
• Osoby z niewielką chęcią rozwoju niechętnie angażują się w dodatkowe działania, nie chcą się dalej kształcić, doskonalić swoich umiejętności. Zwykle są bardziej bierne, nie dążą do awansu, pozytywnych zmian, lepszej pensji.

Jak pracować nad sobą?
Tutaj nie ma jednolitej zasady - wszystko zależy od charakteru i usposobienia danej osoby. Warto jednak mieć na względzie, że człowiek jest istotą dążącą do ciągłego pogłębiania wiedzy, a rozwój osobisty niewątpliwie przyniesie wiele korzyści zarówno w życiu prywatnym, a także zawodowym.