Gniew jako emocja. Jak radzić sobie z gniewem?

Gniew jako emocjaGniew jest emocją uważaną za negatywną, reakcją na niepowodzenia, wzburzenie, jest odreagowaniem frustracji, czasami przybiera formę agresywną, czyli przeradza się w złość. Gniew to silna emocja, pojawiająca się we wczesnym dzieciństwie i towarzysząca nam praktycznie przez całe życie. Skąd się bierze, po co jest, jak się objawia i jak sobie z nim radzić?

Skąd się bierze gniew i po co jest?

Gniew pojawia się, gdy - najprościej rzecz ujmując - coś idzie nie po naszej myśli: ponosimy porażkę, coś się nam nie udaje, coś nam zagraża, narusza nasze granice. Mianowicie gniew to uczucie wzburzenia emocjonalnego na skutek jakiegoś przykrego bodźca, np. ktoś powiedział nam coś niemiłego, niesłusznie nas skrytykował, obraził itp. Choć zwykle jawi się nam jako uczucie negatywne, nie do końca jest emocja negatywną. Jej zadaniem jest bowiem obrona nas samych: odczuwamy gniew, gdy się z czymś nie zgadzamy, coś nam przeszkadza, czegoś nie chcemy. Gniew ma również nas mobilizować, sprawiać, że działamy szybciej, aktywniej i skuteczniej.

Objawy gniewu

Gniew objawia się dwojako: możemy zauważyć objawy somatyczne, fizjologiczne, jak również objawy psychiczne.

Objawy somatyczne gniewu

Do objawów somatycznych (fizjologicznych) zaliczamy:

  • wzrost potliwości;
  • wzrost ciśnienia krwi, przyspieszenie tętna;
  • napięcie mięśni;
  • zwiększa się wydzielanie hormonu stresu, kortyzolu.

Objawy somatyczne to te, które niejako przygotują nasz organizm do walki z tym, co nieprzyjemne, przykre lub niebezpieczne dla nas.

Objawy psychiczne gniewu

Z kolei do objawów psychicznych zaliczyć można:

  • trudności w logicznym myśleniu;
  • chęć do działania, walki;
  • problemy z wysławianiem się: mówi się, że gniew odbiera nam mowę.

Gniew a złość

Bardzo często mylimy gniew ze złością. Emocje te, choć podobne, nie są ze sobą tożsame. Gniew jest emocją, którą jesteśmy w stanie kontrolować, złości zaś nie. Gniew składa się z trzech elementów: myśli, reakcji oraz zachowania, np. "Nie udało mi się zdać testu, ale jestem zły!" (myśl) - trzęsą nam się ręce (reakcja) - krzyczymy z wściekłości (zachowanie). Nad gniewem możemy jednak zapanować. Złość z kolei pojawia się nagle, nie możemy jej kontrolować, jest emocją podstawową, co znaczy, że odczuwają ją już malutkie dzieci.

Gniew a złość

Okazywanie gniewu: na zewnątrz i wewnątrz

Gniew jest emocją z dużym ładunkiem emocjonalnym i dużą energią, którą możemy skierować zarówno na zewnątrz, jak i do środka. Jeśli mówimy o kierowaniu energii gniewu na zewnątrz mamy na myśli zachowania impulsywne, porywcze, a nawet agresywne, w tym agresję fizyczną (rękoczyny, przepychanki) i słowną (krzyki, używaniu wulgarnego słownictwa, obrażanie, krytykowanie). Energia gniewu jest silna i staramy się dać jej upust. Zachowania agresywne pomagają nam rozładować chwilowe napięcie, ale nie rozwiązują problemu. Po czasie pojawia się żal za wypowiedziane słowa i czyny, jakich się dopuściliśmy.

Możemy mówić również o gniewie, skierowanym do wewnątrz. Jest tak, gdy jesteśmy źli i poirytowani, ale nikt nie wie o tym poza nami. Na zewnątrz zachowujemy spokój, ale tylko pozornie - możemy nawet zdobywać się na uśmiech w stosunkach z innymi. Niestety, w środku aż się "gotujemy". Taki stan może trwać chwilę, aby wybuchniemy ale i całymi dniami czy nawet tygodniami! Może się nam zdarzyć płakać w samotności, krzyczeć lub okazywać gniew w inny sposób, np. okaleczając się. Długotrwałe odczuwanie gniewu skierowanego do wewnątrz może skutkować szeregiem objawów somatycznych (np. bóle głowy, brzucha, problemy ze snem czy apetytem) oraz psychologicznych (problemy z koncentracją, pamięcią, ogólne pogorszenie funkcjonowania itp.).

Gniew - czy można go hamować?

Bardzo często rodzice uczą swoje dzieci, aby nie okazywały zbyt silnie emocji, aby uczyły się je tłumić, hamować, niejako dusić w sobie. Mówią nam: "Nie krzycz", "Nie płacz już", "Nie denerwuj się", "Nie śmiej się tak głośno" itp. Nie jest to rozwiązaniem poprawnym, ponieważ prawo do odczuwania emocji, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych, ma każdy z nas. Kumulowanie emocji w sobie nie jest korzystne, ponieważ prowadzi do nagromadzenia uczuć o silnych ładunkach emocjonalnych, co skutkować może niekontrolowanym wybuchem w najmniej oczekiwanym momencie. Ważne jest, aby nie kumulować emocji, ale wiedzieć, jak konstruktywnie je wyrażać, aby nie krzywdzić nikogo, przede wszystkim siebie samych.

Czy gniew jest pozytywny?

Jak się okazuje, nie należy zbytnio hamować gniewu, ponieważ emocja ta nie do końca jest negatywna… Co więc jest pozytywnego w gniewie? Jak wspomniano wcześniej, jest to emocja pozwalająca nam zachować nasze granice, ochrania nas ale i motywuje. Jej celem jest również zachęcenie nas do walki, działania, zaktywizowanie nas.

Jak radzić sobie z gniewem?

Jak radzić sobie z gniewem?

Nie wiesz, jak konstruktywnie poradzić sobie z gniewem? Postępuj według poniższych wskazówek.

Rozpoznaj, co Cię zdenerwowało
Po pierwsze rozpoznaj, co lub też kto Cię tak zdenerwowało. Czy były to ostre słowa szefa? A może dziecko, które nie wykonało Twojego polecenia? A może pies, który załatwił się na dywan, zamiast zasygnalizować chęć wyjścia na spacer?

Opisz, jak się czujesz i dlaczego. Nazwij emocje, powiedz o tym głośno
Opisz swoje emocje, powiedz jak się czujesz i dlaczego, np. "Jestem zła, ponieważ szef niesłusznie mnie skrytykował", "Jestem wściekła, ponieważ córka nie wyrzuciła śmieci, choć prosiłam ją o to kilka razy, a za chwilę przychodzą goście", "Jestem bardzo zdenerwowany, ponieważ pies zabrudził dywan, choć chwilę wcześniej byliśmy na spacerze".

Daj sobie czas i nie postępuj pochopnie
W nerwach możemy mówić i robić rzeczy, których następnie możemy bardzo żałować. Jeśli czujesz, że opanowuje Cię gniew, zrezygnuj z pisania SMS-ów czy dzwonienia do kogoś, kto Cię zdenerwował, możesz powiedzieć o kilka słów za dużo…

Zastanów się, co zrobić, aby uspokoić emocje
Zastanów się, co najlepiej uspokaja Twoje emocje, czy jest to ulubiona piosenka, rozmowa z kimś bliskim, wyjście na spacer? Wypróbuj wiele sposobów i znajdź te, które działają najlepiej. Nie oczekuj, że zdenerwowanie odejdzie od razu, wszystko potrzebuje czasu, pamiętaj jednak, by spokojnie oddychać i nie dać się sprowokować.

Zapisz, jakie sposoby reagowania przyniosły rezultaty
Zapamiętaj lub zapisz, jakie sposoby są najskuteczniejsze w Twoim przypadku.

Nie masz pomysłu, jak uspokoić swoje emocje i pokonać gniew? Poniżej wiele sprawdzonych sposobów, na pewno znajdziesz takie, które doskonale sprawdzą się w Twoim przypadku.

  1. Oddychaj spokojnie i policz do 20.
  2. Napisz o tym, co czujesz.
  3. Posłuchaj ulubionej piosenki.
  4. Zrób kilka ćwiczeń ruchowych, np. pajacyków.
  5. Zaśpiewaj piosenkę.
  6. Przytul się do kogoś.
  7. Boksuj poduszkę / Urządź bitwę na poduszki z dziećmi lub partnerem.
  8. Spędź czas za zwierzakiem.
  9. Idź na krótki spacer.
  10. Wyobraź sobie coś, np. wakacje swoich marzeń.
  11. Ugotuj coś / Upiecz ciasto.
  12. Odkurz mieszkanie.
  13. Przebierz się lub przynajmniej zmień fryzurę, np. rozpuść włosy: taka zmiana czasami jest bardzo odżywcza!
  14. Zatańcz do rytmicznej piosenki.
  15. Namaluj coś.
  16. Zjedz coś, co lubisz, np. lody, pizzę, sałatkę owocową - zadbaj, by posiłek zawierał witaminy.
  17. Pokoloruj coś, dziecku podsuń prostszą kolorowankę z jego ulubionym bohaterem bajek, Ty zajmij się czymś trudniejszym, np. pokoloruj pisakami mandalę: to bardzo odstresowuje!
  18. Idź na przechadzkę do lasu lub włącz muzykę z szumem drzew albo morza: zrelaksuj się.
  19. Weź relaksującą kąpiel.
  20. Zjedz 3 kostki gorzkiej czekolady.
  21. Dla pań: umaluj się, nawet jeśli nigdzie nie wychodzisz, możesz też zrobić sobie manicure.
  22. Nadmuchaj balona, jako symbol Twojego gniewu i przebij go.
  23. Zrób gniotka i korzystaj z niego, gdy czujesz, że narasta w Tobie gniew.
  24. Przygarnij roślinkę i zajmuj się nią, gdy ogarnie Cię zdenerwowanie, kontakt z roślinami uspokaja.
  25. Zapisz 3 rzeczy, za jakie jesteś wdzięczna/y.
  26. Wymyśl zaklęcie na gniew i głośno je wypowiedz.
  27. Wypij szklankę wody z cytryną: uzupełnisz płyny i od razu złapiesz dystans do danej sytuacji.
  28. Zrób zdjęcie: weź do ręki telefon i zrób ciekawe zdjęcie.
  29. Przeczytaj artykuł w gazecie, Internecie lub rozdział książki, uspokoisz się.
  30. Obejrzyj album ze zdjęciami.

Powyższe sposoby dedykowane są każdemu z nas, warto podpowiedzieć kilka z nich również dziecku. Dzieci w każdy wieku mogą mieć problemy zarówno z okazywaniem emocji, jak i ich rozładowywaniem i kontrolowaniem. Powyższe ćwiczenia mogą pomóc zarówno w okazywaniu złości (np. przebijanie balona czy uderzanie w poduszkę), jak również jej kontrolowaniu (taniec czy spacer).

Marlena Mokras
Kobieta, mama, żona, psycholog, pedagog, nauczyciel - kolejność nieprzypadkowa. Pasjonatka zdrowego stylu życia, lubiąca (chyba jak każda kobieta) śledzić trendy modowe i urodowe.

Komentarze