Eskapizm - czym jest? Formy eskapizmu, sposobu ucieczki od problemów

Tajemniczo brzmiący termin eskapizmu może być nam bliższy się nam się wydaje. Kojarzy się nam zapewne z klawiszem na klawiaturze komputera. Escape przyciskamy zwykle, gdy chcemy wyjść z danego programu lub aplikacji. Z kolei psychologiczny eskapizm to oderwanie się od problemów życia codziennego poprzez ucieczkę do świata marzeń i iluzji, a eskapista to człowiek stosujący eskapizm. Dlaczego uciekamy, co nam to daje i jakie skutki może to mieć?

Ludzie od zawsze starali się uciekać od problemów, nie tyle w rozumieniu ich unikania, ale przynajmniej znalezienia odskoczni, czegoś, co pozwoliłoby nam się zrelaksować, nabrać dystansu, odpocząć, poprawić sobie nastrój.

Dlaczego stosujemy eskapizm?

Odpowiedź na powyższe pytanie jest prosta: ponieważ chcemy uciec od problemów, choć na chwilę o nich nie myśleć. To najprostszy powód, a czy są inne?

Co jeszcze daje nam eskapizm? Przede wszystkim:

• pozwala odpocząć, odreagować i nabrać dystansu do tego, co dzieje się w naszym życiu;
• poprawia nam nastrój i podnosi samoocenę;
• pozwala odpocząć, zrelaksować się i sprawia, że mamy więcej energii do działania;
• daje czas na zastanowienie się nad problemem, poczynienie twórczych refleksji, znalezienie najlepszych rozwiązań;
• może mieć znaczenie terapeutyczne w walce z problemami ale i wieloma chorobami czy zaburzeniami, np. depresją czy nerwicą.

Formy eskapizmu

Sposobów na to, aby oderwać się od rzeczywistości i problemów, było i jest wiele. Nie da się ukryć, że sposoby nasze, naszych rodziców czy naszych dzieci bardzo, a czasem wręcz diametralnie się od siebie różnią.

Eskapizm w tradycyjnej formie

Tradycyjne metody eskapizmu cechuje to, że są dostępne praktycznie dla wszystkich, są uniwersalne i mogą pomóc nam w wielu sytuacjach. Do tradycyjnych metod eskapizmu należały i nadal należą m.in.:

• czytanie książek (w tym niejako przenoszenie się do literackiego świata, zżycie z bohaterami itp.);
• aktywność fizyczna, np. uprawianie sportu;
• aktywności, mające na celu wyciszenie i relaksację, w tym joga i medytacja;
• słuchanie muzyki;
• poświęcanie czasu na swoje hobby, np. kolekcjonowanie czegoś;
• poświęcanie czasu na tworzenie, np. prace plastyczne: malowanie, rzeźbienie ale i pisanie piosenek, wierszy, opowiadań, pamiętników itp.
• spędzanie czasu z bliskimi, np. ukochaną osobą, dzieckiem ale i zwierzakiem;
• zakupy;
• zrobienie sobie drobnej przyjemności;
• sprzątanie, jako czynność mająca zaprowadzić nowy ład w naszym życiu;
• krótki spacer lub wyjazd.



Eskapista

Zapewne każdy z nas przynajmniej raz korzystał z którejś z wymienionych powyżej form na odreagowanie problemów dnia codziennego. To, czy były skuteczne to już kwestia bardzo indywidualna. Nie mniej jednak, są one dostępne dla każdego i pozwalają w przyjemny sposób oderwać się od tego, co przykre.

Z duchem czasu, czyli współczesne sposoby na eskapizm

Nie da się ukryć, że rozwój technologiczny znacznie wpłynął na nasze życie codziennie. Zmieniły się nasze przyzwyczajenia, pasje, nierzadko także styl pracy, modna stała się praca zdalna. Obecnie obserwuje się wzrost popularności nowych sposobów radzenia sobie z problemami. Eskapizm wzbogacił się bowiem o życie wirtualne… Zapewne każdy z nas przynajmniej raz szukał relaksu przed ekranem komputera czy smartfona. Dostęp do sieci umożliwia korzystanie z różnorodnych form rozrywki: gier komputerowych, stron tematycznych, czatów, komunikatorów, mediów społecznościowych. Siła Internetu tkwi w tym, że ten świat może być dokładnie taki, jaki sobie wymarzyliśmy, dlaczego więc lubimy szukać ucieczki od problemów w sieci? Przede wszystkim dlatego, że:

• Internet daje nam ogromne, praktycznie nieograniczone możliwości i dostęp do wielu typów rozrywek;
• w Internecie możemy być kimkolwiek zechcemy, np. osoba nieśmiała może stać się pewna siebie;
• dostęp do siebie wykorzystujemy w wielu dziedzinach życia: w pracy, podczas nauki, w ten sposób komunikujemy się z innymi, to dla nas medium tak powszechne jak telewizor czy telefon;
• jest to dla nas źródło informacji również o tym, jak radzić sobie z problemami;
• w sieci czujemy się pewniej, wydaje się nam, że jesteśmy bezpieczniejsi, np. gdy ktoś obrazi nas na czacie możemy się wylogować, nie musimy konfrontować się z rozmówcą.

Czy takie nowoczesne formy eskapizmu są dobre? Na ile Internet może być dla nas miejscem ucieczki od trudów rzeczywistości? Z jednej stronie jest to rozwiązanie pozytywne, ponieważ jeśli coś sprawia nam przyjemność, jak np. surfowanie po sieci, na pewno pomoże nam odreagować problemy życia codziennego. Internet może przyczynić się do samorozwoju, np. gdy będziemy czytać ciekawe artykuły, książki w wersji e-book lub zapiszemy się na kurs. Ponadto, w Internecie możemy poznać nowe osoby, co jest dobrym rozwiązaniem zwłaszcza dla osób nieśmiałych, którym nawiązywanie znajomości w realnym świecie może sprawiać wiele trudności. W sieci możemy zaprezentować się tak, jak chcemy, co może pozytywnie wpłynąć na naszą pewność siebie i wzmocnić naszą samoocenę.

Z drugiej strony warto pamiętać o zagrożeniach, jakie niesie za sobą korzystanie z Internetu oraz o tym, jak łatwo z niewinnego surfowania po sieci popaść w uzależnienie, które jest zaburzeniem wymagającym specjalistycznej terapii.

Ciemna strona medalu - negatywne metody na eskapizm

Spośród wielu metod eskapizmu, czyli mentalnej ucieczki od problemów dnia codziennego, warto wymienić również te negatywne, destrukcyjne, które prowadzą wprawdzie do umysłowego oderwania się od problemów, ale jednocześnie mogą doprowadzić do znacznego pogorszenia się naszego funkcjonowania, jak i do wielu problemów natury zdrowotnej. Do takich sposób zaliczyć można:

• uzależnienia: spożywanie nadmiernej ilości alkoholu, sięganie po narkotyki i inne używki oraz uzależnienia behawioralne, jak wspomniane wcześniej uzależnienie od komputera, Internetu, telefonu ale i gier hazardowych itp.
• świadome izolowanie się z życia społecznego, spędzanie czasu samotnie na rozmyślaniu;
• popełnianie czynów niezgodnych z prawem;
• samookaleczenie się jako metoda na pozbycie się negatywnych myśli i bólu psychicznego poprzez zadawanie sobie bólu fizycznego.

Niestety, takich negatywnych sposobów na eskapizm jest wiele, sięga po nie wiele osób, zwłaszcza młodych, niedoświadczonych i przekonanych, że w taki właśnie sposób będą mogli odreagować swoje problemy i niepowodzenia.

Eskapizm w sferę marzeń

Eskapizm, jako metoda odreagowania i ucieczki od problemów może również stać się ucieczką do innego świata: marzeń, wyobrażeń, pragnień. Sami tworzymy sobie piękny, idealny świat, w którym nie ma problemów, z którymi musimy mierzyć się na co dzień. Takie wizje mogą nieść wiele korzyści, np. motywować nas do pozytywnych zmian i pokazywać, że w życiu może być lepiej niż jest. Niestety, z drugiej strony mogą stać się ucieczką z rzeczywistości. Gdy zbytnio zagłębiamy się w sferę marzeń, zaczynamy zaniedbywać to, co dzieje się tu i teraz: rodzinę, pracę, swoje obowiązki.

Takie zjawisko - podobnie jak poprzednie formy eskapizmu - jest niekorzystne, zwłaszcza dla osób o nerwicowych cechach charakteru. Może doprowadzić do uzależnienia, depresji, nerwic i innych zaburzeń lękowych, a w skrajnych przypadkach, nawet do zaburzeń osobowości (dana osoba przestaje rozumieć, w jakim świecie żyje, czy tym realnym czy tym wyobrażonym).

Eskapizm dzisiaj: jak zdrowo i skutecznie relaksować się i oczyszczać umysł?

Powyższe informacje nie oznaczają, że współcześnie eskapizm jest zły, niekorzystny, niebezpieczny. Sygnalizują jednak, że zaczynamy popadać w tendencję do poszukiwania negatywnych sposób odreagowywania codzienności. Jest tak z wielu powodów. Po pierwsze dlatego, że równe, również te negatywne sposoby, są o wiele bardzie dostępne dla każdego. Po drugie, rzeczywistość czasami nas przerasta i szukamy sposobu odreagowania tak silnego, jak bodźce, jakie do nas docierają. Po trzecie, nadal wstydzimy się szukać fachowej pomocy u specjalistów, w tym psychologów.

Co powinniśmy zrobić? Przede wszystkim wybierać sposoby, które pozwolą nam odpocząć od problemów, ale nas od nich nie odciągną. Dadzą nam motywację i energię do działania, ale jednocześnie nie zajmą nas tak bardzo, że zapomnimy o tym, co robić powinniśmy. Warto stawiać na eskapizm w znaczeniu zrelaksowania się i zmobilizowania do działania, a nie ucieczki w gry, Internet, uzależnienia czy świat iluzji.

• Nie bójmy się marzyć, ale pamiętajmy, by marzenia nas motywowały, a nie sprawiały, że coraz bardziej odrywamy się od rzeczywistości;
• Znajdźmy sobie przyjemne zajęcia, które nas zrelaksują i sprawią, że choć na chwilę zapomnimy o tym, co trudne: każdy tego potrzebuje!;
• Nie uciekajmy na siłę od problemów, ich rozwiązanie może być prostsze niż się nam wydaje, a odkładając je w czasie tylko dokładamy sobie cierpienia, nerwów i stresu;
• Doceniajmy bliskość i wsparcie naszej rodziny oraz znajomych, już sama ich obecność może nam bardzo pomóc i sprawić, że problemy dnia codziennego będą łatwiejsze do rozwiązania;
• Doceniajmy małe przyjemności oraz chwile, które dają nam szczęście - czasami szukamy go daleko, a tak naprawdę jest na wyciągnięcie ręki.