Czym jest empatia? Definicja, znaczenie. Jak doskonalić empatię?

EmpatiaEmpatia jest ważną i pożądaną cechą, to umiejętność wczuwania się w cudze stany emocjonalne, stawianie się na czyimś miejscu i zrozumienie jego sposobu myślenia. Skąd bierze się empatia, jak się objawia i dlaczego warto ją doskonalić?

 

Czym jest empatia?

Empatia to zdolność wczuwania się w stany emocjonalne innych osób. To bardzo ceniona umiejętność, która pozwala nam przez chwilę poczuć się jak drugi człowiek, zrozumieć co i dlaczego odczuwa. Poza odczuwaniem tych samych emocji, możemy także przejmować styl myślenia innych ludzi, myśleć przez chwilę jak oni i podobnie patrzeć na świat. Spojrzenie na rzeczywistość z innej perspektywy pozwala nam zarówno lepiej ich zrozumieć, jak i wzbogacić swoje życie emocjonalne.

Skąd bierze się empatia?

Empatia jest zdolnością wrodzoną ale można ją w ciągu życia doskonalić. Przeciwieństwem empatii jest egocentryzm, z którym się rodzimy i jest to zupełnie naturalne, że każde dziecko jest egocentrykiem: stawia siebie na środku świata i nie rozumie, że inni ludzie mogą odczuwać inaczej niż ono. Już 3-letnie dziecko jednak zaczyna zauważać uczucia innych, np. mama płacze, jak się uderzy, tata jest zły, jak ktoś porysuje mu samochód, babcia cieszy się, gdy dostanie prezent. Już 3-latek potrafi pocieszyć płaczącą osobę, np. kolegę z piaskownicy. Są to początki empatii. Całkowicie dziecko wyzbywa się egocentryzmu w wieku6-7 lat, czyli mniej więcej wtedy, gdy rozpoczyna naukę w szkole podstawowej. Jest wtedy emocjonalne zdolne do empatii.

To, jak bardzo będzie osobą wrażliwą i empatyczną, zależy w dużej mierze od wychowania w pierwszych latach życia. Empatii uczymy się od naszych rodziców i opiekunów, którzy uczą nas czym są emocje i jak na nie reagować. Uczą nas również, że inni ludzie mogą odczuwać nieco inne uczucia niż my, co jest kluczem do rozwoju właściwej empatii, która bardzo przydaje się w życiu.

Jak zachowuje się osoba empatyczna?

Osoba empatyczna jest wrażliwa na krzywdę innych, nie toleruje ludzi egocentrycznych i snobów. Ludzie empatyczni źle znoszą cierpienie i krzywdę innych, zdarza im się reagować impulsywnie, np. gdy widzą, że ktoś zadaje innej osobie ból. Łatwo się wzruszają i bardziej przeżywają wszelkie emocje, zarówno pozytywne, jak i negatywne. Dobrze rozpoznają kłamstwo, mają niesamowita intuicję. Empata doskonale wyczuwa emocje innych, umie je nazwać, zaklasyfikować. Sprawia to, że ludzie łatwo i chętnie mu się zwierzają, szybko nabierają do niego zaufania. Człowiek empatyczny lubi i potrafi słuchać, nie przerywa ale umie doradzić. Poza tym ludzi empatycznych cechuje wrażliwość (czasem nadmierna), nieśmiałość oraz skłonność do marzycielstwa.

Znaczenie empatii - kiedy się przydaje?

Empatia przydaje się w życiu. Dzięki niej jesteśmy ludźmi bardziej wrażliwymi na krzywdę  innych, tolerancyjnymi, inni określają nas jako osoby dobre, życzliwe, współczujące, godne zaufania, jesteśmy bardziej lubiani.

Empatia w pracy

A w jakich zawodach przydaje się empatia? W pewnością w tych, gdzie mamy kontakt z ludźmi. Wysokim poziomem empatii powinni odznaczać się lekarze, psychologowie, terapeuci, pielęgniarki, nauczyciele, pracownicy socjalni, ludzie pracujący z dziećmi i osobami niepełnosprawnymi oraz zwierzętami, np. w schronisku czy fundacji. Empatia przydaje się także na stanowisku kierowniczym, pozwala na lepsze zrozumienie potrzeb i zachowań pracowników oraz daje możliwość jeszcze bardziej efektywnego zarządzania zespołem.

Empatia w związku

Empatia jest także niezmiernie istotna w związkach partnerskich. Osoba empatyczna o wiele łatwiej zrozumie, co czuje druga osoba, dlaczego się tak zachowuje, łatwiej będzie uniknąć kłótni oraz złagodzić rozpoczęte już spory.

Czy jesteś osobą empatyczną? Test

Uważasz, że jesteś osobą empatyczną? Rozwiąż test i przekonaj się, czy masz rację. Jeśli nie jesteś pewna/y odpowiedzi na któreś z pytań, poproś o pomoc bliskich. Ich obiektywna ocena z pewnością okaże się pomocna.

  1. Jestem osobą wrażliwą na krzywdę innych.
  2. Boli mnie krzywda innych ludzi czy zwierząt.
  3. Chętnie angażuję się w działania na rzecz innych.
  4. Działałam/em lub działam charytatywnie i daje mi to wiele radości.
  5. Wydaje mi się, że rozumiem, co i dlaczego czują inni ludzie.
  6. Jestem osobą tolerancyjną, nie mam problemu z zaakceptowaniem tego, że ktoś jest inny lub myśli inaczej.
  7. Lubię słuchać, gdy inni mówią o tym, co czują.
  8. Umiem i lubię doradzać innym, ludzie szybko nabierają do mnie zaufania.
  9. Czasami wiem, jak druga osoba zachowa się w danej sytuacji.
  10. Rozumiem, że różne osoby mogą inaczej czuć się w tej samej chwili.

Ponad 5 odpowiedzi twierdzących? Gratulacje, jesteś osobą o wysokim poziomie empatii, cechuje się wrażliwość, jesteś człowiekiem tolerancyjnym i życzliwym dla innych.

Jak rozwijać i doskonalić empatię?

Empatia jest cechą wrodzoną i nabytą, nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby ją rozwijać. Można to robić całe życie, najlepiej rozpocząć już od najmłodszych lat. Jak rozwijać empatię u dziecka? Poniżej kilka sprawdzonych sposobów:

  • naucz dziecko, jak przeżywać konkretne emocje: jak okazywać radość, złość, smutek czy strach, jak panować nad silnymi emocjami;
  • czytaj dziecku bajki lub oglądajcie je w telewizji i rozmawiajcie o tym, jak czują się bohaterowie: dlaczego się cieszą, smucą, są źli, przestraszeni, nazywajcie emocje i to, co je spowodowało;
  • proponuj dziecku zabawy tematyczne i wcielanie się w różne role, np. mamy, ogrywajcie konkretne scenki, obserwuj reakcje pociechy;
  • mów dziecku o tym, co czujesz w danej chwili i dlaczego się tak zachowujesz, np. "Jestem smutna, bo babcia jest chora i martwię się o nią", "Krzyczałam, bo byłam zła, że tata nie zrobił tego, o co go prosiłam ale już mnie przeprosił i mu wybaczyłam". Omawiaj z dzieckiem jego emocje, np. "Widzę, że jesteś zły, bo kolega zabrał Ci zabawkę". Tłumacz emocje innych: "Ania jest smutna, bo zgubił się jej kotek, może zaprosimy ją na lody, aby poprawić jej nastrój?";
  • pokaż dziecku, ile radości daje pomaganie innym, nie musi to być nic skomplikowanego: pomóżcie starszej sąsiadce, zróbcie zakupy babci, która złamała nogę, zachęć dziecko, by wybrało swoje stare zabawki i oddajcie je do domu dziecka, wybierzcie się do schroniska dla zwierząt i wyprowadźcie bezpańskie psy na spacer - takie proste zachowania również uczą empatii;
  • proś dziecko o pomoc i pokazuj, że jesteś mu wdzięczna, np. poproś o pomoc w rozwieszeniu prania czy rozpakowaniu naczyń ze zmywarki, zabieraj dziecko na zakupy i pokazuj, że jego pomoc jest wiele warta, doceniaj ją, nawet jeśli dziecko zrobi coś niedokładnie czy niestarannie;
  • pytaj dziecko, jak czułoby się w konkretnych sytuacjach, np. "Jak byś się czuła na miejscu Ani, która jest chora i nie może jechać na wycieczkę? Byłoby Ci przykro?";

Pamiętaj, dziecko uczy się od Ciebie, empatii również. Jeśli zachowujesz się empatycznie, umiesz wczuwać się w to, co czują inni, ucz tego swoje dziecko. Tłumacz emocje innych ale i sam/a reaguj na nie, modelując właściwe zachowania.

Empatia stanie się Waszą siłą i sprawi, że życie będzie o wiele bardziej radosne.

Marlena Mokras
Kobieta, mama, żona, psycholog, pedagog, nauczyciel - kolejność nieprzypadkowa. Pasjonatka zdrowego stylu życia, lubiąca (chyba jak każda kobieta) śledzić trendy modowe i urodowe.

Komentarze