Asertywność - czym jest? Asertywność w pracy, w związku. Test, trening

Asertywność to ostatnimi czasy bardzo modne słowo. Pojawia się w kontekście cechy charakteru ale i zdolności, pożądanej w wielu zawodach. Czym jest asertywność i skąd się bierze? Jak można ją doskonalić i kiedy tak naprawdę się przydaje?

Czym jest asertywność i skąd się bierze?

Mianem asertywności określa się umiejętność odmawiania, pozwalającą na taktowne powiedzenie "nie" bez jednoczesnego urażenia uczuć drugiej osoby. Asertywność pozwala nam na dbanie zarówno o siebie, jak i o odczucia drugiego człowieka. Pozwala nam na wyrażenia swojego zdania, uczuć i poglądów w sposób, który szanuje odczucia innych nawet wtedy, gdy są zupełnie odmienne od naszych. Przydaje się zarówno w codziennym życiu, jak i w sytuacjach kryzysowych, w tym w razie konfliktu. Pozwala nam go załagodzić ale i poprowadzić w taki sposób, by nikogo nie obrazić.

Czy rodzimy się asertywni? Możemy posiadać pewną predyspozycję do bycia osobą asertywną, jednak kluczem do sukcesu jest regularny trening asertywności. Co ona nam daje i jak ćwiczyć asertywność? O tym w dalszej części tekstu.

Co pomaga nam być asertywnym? Przydatne cechy

Czy są jakieś cechy, które pomagają nam w byciu osobą asertywną? Owszem, jest ich kilka. Należy do nich samoakceptacja oraz odpowiedni poziom poczucia własnej wartości. Jeśli mamy do siebie szacunek, będziemy potrafili odmawiać innym, bez poczucia, że ich krzywdzimy. Asertywność wymaga także pewności siebie: jeśli jesteśmy pewni swojej wartości, bez trudu uda się nam bronić siebie i swojego zdania. Przydaje się także znajomość swoich mocnych i słabych stron oraz odporność na stres. Nie bez znaczenia jest również odporność na krytykę oraz umiejętność jej przyjmowania.

Co oznacza bycie asertywnym? Zasady asertywności

Wiemy już w teorii czym jest asertywność i jakie cechy pozwalają nam być asertywnym. A co taka postawa oznacza w praktyczne? Warto wymienić podstawowe zasady asertywności, które pokażą nam, jak naprawdę przydaje się ona w życiu.

Jestem asertywny, co oznacza, że…

• … mam swoje zdanie i umiem je wyrazić - osoba asertywna ma swoje zdanie, potrafi je umotywować, wyrazić i bronić go. Człowiek asertywny myśli samodzielnie, udziela się w dyskusjach, jest aktywny, otwarty, tolerancyjny, ma zdanie na wiele tematów i nie obawia się go upubliczniać. Osoba asertywna nie zmienia również zdania pod wpływem nacisków innych, nie poddaje się łatwo manipulacjom.
• … proszę o coś ale nie wymagam tego - bycie asertywnym nie oznacza, że domagamy się czegoś w sposób uprzejmy. Możemy co najwyżej prosić o to, czego potrzebujemy, nie wstydzić się tego ale jednocześnie nie wydawać rozkazów, np. zamiast mówić: "Proszę to wykonać na jutro rano" osoba asertywna powie: "Panie Kowalski, chciałbym, aby na jutro na godzinę 10.00 wykonał Pan szkic tego projektu. Jest on potrzebny na popołudniowe zebranie. Uważam, że jest Pan osobą w tym zakresie kompetentną, w razie pytań jestem pod telefonem". Podobnie kwestia ma się w życiu prywatnym, np. zamiast mówić: "Zrób dziś zakupy", powiemy do ukochanej osoby: "Czy zrobisz dziś zakupy? Ja wrócę późno, mam zebranie i mogę już nie zdążyć wejść do sklepu z…".
• … popełniam błędy i umiem się do nich przyznać - każdy popełnia błędy, ponosi porażki, z czymś sobie nie radzi. Asertywność pomaga nam zmierzyć się z niepowodzeniem, osoba asertywna przyjmuje negatywne informacje ze spokojem, są dla niej nauczką na przyszłość.
• … umiem przyjąć krytykę - asertywność pomaga nam również przyjmować krytykę. Nie lubimy być krytykowani ale konstruktywna krytyka może okazać się bardzo pomocna w dalszym działaniu. Człowiek asertywny wyciąga z niej wnioski oraz stara się wprowadzić odpowiednie zmiany.
• … podejmuje decyzję i przyjmuję ich skutki - osoba asertywna jest odpowiedzialna za siebie i swoje decyzje. Podejmuje je samodzielnie i również samodzielnie ponosi ich konsekwencje.
• … panuję nad swoim życiem - asertywność daje nam siłę do posiadania kontroli nad swoim życiem. Wspomniane wcześniej podejmowanie decyzji daje nam poczucie, że sami kreujemy swoje życie.
• … mam prawo wszystkiego nie wiedzieć - nikt z nas nie wie wszystkiego, sobą asertywna również i nie wstydzi się do tego przyznać. Otwarcie mówi, czego nie wie i nie czuje się z tego powodu zażenowana. Chętnie korzysta z doświadczenia innych, dziękuje im za okazane wsparcie.

Gdzie i kiedy przydaje się bycie asertywnym?

Jak widzimy, bycie asertywnym może być pożyteczne w wielu dziedzinach życia. Pozwala nam być osobą tolerancyjną, otwartą ale i pewniejszą siebie. Jak bycie asertywnym wpływa na nasze funkcjonowanie w najważniejszych jego sferach, tj. w życiu rodzinnym, w tym w związku, w pracy oraz w grupie znajomych? Warto się przekonać.

Asertywność w domu i w związku - bycie asertywnym pomaga nam bardzo w życiu rodzinnym oraz w funkcjonowaniu związku. Pozwala na respektowanie praw wszystkich domowników, przekazywanie im informacji, w tym krytyki w sposób, który nikogo nie urazi. W związku daje nam możliwość prowadzenia spokojnych i rzeczowych rozmów z ukochaną osobą oraz unikanie otwartych konfliktów.

Asertywność w pracy - w pracy z kolei asertywność pozwala na bycie traktowanym sprawiedliwie, jawimy się jako osoby pracowite ale i przebojowe, otwarte, tolerancyjne, zyskamy szacunek zarówno kolegów, jak i przełożonych. Dzięki temu nie pozwolisz sobie dołożyć dodatkowych zadań ani wykorzystywać się do wykonywania obowiązków, które są zlecone komuś innemu.

Asertywność w grupie znajomych - postawa asertywna przydaje się także w gronie znajomych. Pozwala nam na bycie szanowanym, nie pozwolimy się dzięki temu wykorzystywać, np. poprzez pożyczanie pieniędzy czy wyświadczanie drobnych przysług wbrew sobie.

Korzyści z bycia asertywnym

Asertywność przydaje się w życiu, to już wiemy. Jakie korzyści za sobą niesie ta postawa, poza tym, że pozwala nam odmawiać bez urażania innych? asertywność pozwala nam na zachowanie dobrego zdrowia psychicznego, zmniejsza poziom stresu, pozwala nam bycie w oczach innych osobą tolerancyjną, uprzejmą, spolegliwą ale i godną zaufania.

Czy jestem osobą asertywną? Test

Chcesz wiedzieć, czy może nazwać siebie osobą asertywną? Wykonaj test i przekonaj się.

• 1. W restauracji kelner przyniósł Ci inne danie, co robisz?
  • a)    uprzejmie wracam uwagę, że pomylił zamówienia i przypominam, jakie było moje.
  • b)    zjadam to, co mi przyniesiono.
  • c)    robię mu awanturę o niekompetencję i żądam spotkania z bezpośrednim przełożonym.
• 2. Ukochana osoba chcę spędzić wakacje w zupełnie inny sposób niż Ty.
  • a)    mówię, że to ciekawy pomysł, opisuje swój i próbujmy znaleźć rozwiązanie kompromisowe.
  • b)    zgadzam się na jej rozwiązanie.
  • c)    mówię, że ma jechać sama, a ja spędzę urlop po swojemu.
• 3. Szef dokłada Ci obowiązków, a Ty masz ważne spotkanie rodzinne po pracy.
  • a)    informuję o swojej sytuacji i proszę o rozłożenie pracy na etapy.
  • b)    przyjmuję zlecenie i zostaję po godzinach lub zabieram pracę do domu i wykonuję ją w nocy.
  • c)    jawnie okazuję swoje niezadowolenie i informuję, że praca nie jest w firmie rozkładana równomiernie.
• 4. Koleżanka prosi Cię o pomoc, a nie masz na to czasu ani ochoty.
  • a)    Mówię jej, że nie mam czasu jej pomóc, ponieważ mam zajęte popołudnie.
  • b)    Pomagam jej, mimo wszystko.
  • c)    Mówię, że ma sobie poradzić inaczej, bo nie mam czasu na jej problemy.
• 5. Znajomy chce od Ciebie pożyczyć dużą sumę pieniędzy.
  • a)    Informuję go, że nie dysponuję taką kwotą do pożyczenia, ponieważ mam inne wydatki.
  • b)    Daje mu przynajmniej część, mimo że robię to wbrew sobie.
  • c)    Mówię mu, że chyba jest niepoważny, nie znamy się na tyle, żebym mu dawał/a jakiekolwiek pieniądze.
• 6. Ktoś otwarcie skrytykował Twój pomysł.
  • a)    Mówię, że ma prawo do swojego zdania i szanuję je ale jednak uważam, że mój pomysł może znaleźć zwolenników.
  • b)    Nic nie mówię ale jest mi bardzo przykro.
  • c)    Nazywam go nieprzyzwoicie lub obrażam się.

Policz, jakich odpowiedzi udzielałaś/eś najczęściej. Były to odpowiedzi "a"? W takim razie cechuje Cię postawa asertywna, możesz być z siebie dumna/y. Jeśli przeważały odpowiedzi "b" jesteś osobą uległą, rezygnującą z własnych praw na rzecz dobra innych, co cechuje osoby bierne, zalęknione, mało pewne siebie. Większość odpowiedzi "c" jest z kolei typowa dla osoby, prezentującej postawę agresywną, wykazującej tendencję do walki, narzucania swojego zdania bez poszanowania stanowiska drugiego człowieka.

Jak trenować asertywność? Praktyczne rady dla każdego

Test pokazał, że daleko Ci do bycia osobą asertywną? A może chcesz po prostu wzmocnić w sobie tą postawę? Nic prostszego, poniżej kilka rad specjalnie dla Ciebie.

• Po pierwsze: pracuj nad pewnością siebie - wstępem do asertywności powinno być proste ćwiczenie, dotyczące pewności siebie. Przeanalizuj swoje zalety i wady, zapisz je na kartce i skup się raczej na liście zalet… Zobacz, ile masz w sobie pozytywnych cech, możesz być z siebie dumna/y! Gdy dopadnie Cię melancholia lub ktoś jawnie Cię skrytykuje, spójrz na tę listę i dowartościuj się.
• Po drugie: ćwicz odmawianie - nie wstydź się odmawiać ale czyń to odpowiednio. Konstruuj wypowiedzi we właściwy sposób, np.: "Przykro mi ale nie mogę tego dla Ciebie zrobić, ponieważ…", "Chcę zwrócić uwagę na….. Nie podoba mi się to, ponieważ…". Mów o swoich uczuciach, potrzebach.
• Po trzecie: ćwiczenie czyni mistrza - nie obawiaj się, gdy dasz się ponieść emocjom i przyjmiesz postawę agresywną, a w innej sytuacji zachowasz się nazbyt ulegle. Trenuj, trenuj i jeszcze raz trenuj. Asertywność przychodzi z czasem, a regularna praca nad sobą sprawi, że pewnego dnia stwierdzisz, że było warto.